بورس انرژی چیست؟ آموزش رایگان

بازارهای بورس و اوراق بهادار ایران را به‌طور دقیق‌تر می‌توان به چهار بازار بورس، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی تقسیم کرد. با ثبت و تأسیس شرکت بورس انرژی در سال 1391، خرید و فروش حامل‌های انرژی در بازارهای شفاف و کارآمد با نقدشوندگی و رقابت‌پذیری بالا توسط اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و بین‌المللی تسهیل پیدا کرده است. حامل‌های انرژی در واقع کالاهایی با قدرت انتقال انرژی مانند نفت، گاز، برق و ... هستند که در بازار بورس به ‌صورت کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا به فروش می‌رسند. 

معامله در این بازار نوپا توانسته است منافع و مزایای متعددی را متوجه سرمایه‌گذاران کرده و سیستمی نوین برای دسترسی منصفانه و راحت‌تر به بازار کالاهای حامل انرژی ایجاد کند. فعالیت و معامله در بازارهای بورس حامل‌های انرژی، نیازمند آشنایی با بورس انرژی و نحوه معامله در آن است. در این مطلب به ‌طور کامل با مفهوم، انواع، نحوه ثبت ‌نام، دریافت کد معاملاتی و نحوه معامله در این بازار بورس آشنا خواهید شد.

بیشتر بخوانید: فرابورس چیست

بورس انرژی چیست؟

همان‌طور که میدانید، بازارهای بورس در واقع محیط معامله‌ای شفاف‌سازی‌شده و مطمئنی برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است و سود چشمگیری را متوجه شرکت‌ها، سازمان‌ها، دولت و همچنین سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی می‌سازد. نیاز به چنین فضای شفاف، منصفانه و کارآمدی برای بازارهای حامل انرژی نیز احساس می‌شد. بنابراین، در سال 1391 شرکت بورس انرژی به منظور کشف قیمت و سازوکار شفاف معاملات مرتبط با انرژی تأسیس شد.

بورس حامل‌های انرژی در واقع یک بورس کالایی است که زمینه لازم برای خرید و فروش حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر این کالاها را ایجاد می‌کند. به این ترتیب، تمامی معاملات و خرید و فروش‌های مرتبط با حامل‌های انرژی از سال 1391 تاکنون در بازار چهارم بورس و عمدتاً به ‌صورت اینترنتی انجام می‌شوند. منظور از حامل‌های انرژی در اینجا، گاز، بنزین، نفت، برق، زغال‌سنگ و... هستند که امکان انتقال انرژی را به‌صورت شیمیایی یا الکتریکی میسر می‌سازند.

بیشتر بخوانید: بورس کالا چیست

بورس انرژی ایران

امروزه ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های نفت و گاز دنیا شناخته می‌شود و بخش بزرگی از اقتصاد کشور بر پایه کالاهای نفتی بناشده است. با توجه به نقش پررنگ این کالاها در رشد اقتصادی و توسعه کشور، وجود بازاری کارآمد برای شفاف‌سازی قیمت‌ها و عرضه عادلانه محصولات به‌وضوح حس می‌شد. به این ترتیب، در سال 1386 ایده اولیه تأسیس شرکت بورس حامل‌های انرژی به منظور خرید و فروش‌های نفت میان وزارتخانه نفت و بخش‌های مختلف اقتصاد کشور شکل گرفت و برای اولین بار شاهد ورود معاملات مرتبط با فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی به بازار بورس بودیم. 

در ادامه، شاهد به وجود آمدن زیرساخت‌های مطلوب در صنعت برق کشور و نیاز به حضور آن در بازار بورس بودیم. به این ترتیب، اقدام‌های لازم برای راه‌اندازی بورس نفت و برق از سال 1390 آغاز شد و با تأسیس شرکت بورس انرژی طی یک سال به بار نشست. این شرکت در سال 1391 در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیر تجاری به ثبت رسید و آغاز به کار کرد.

در این بازار رقابتی، دسترسی عادلانه تمام شرکت‌ها و سازمان‌های متقاضی میسر می‌شود و قیمت‌ها به تعادل می‌رسند. به این ترتیب، نقد شوندگی افزایش ‌یافته و رفع انحصار محقق می‌شود. تمام اطلاعات مرتبط با بازار بورس انرژی ایران را می‌توانید در آدرس اینترنتی irenex.ir به دست آورید.

مزایای بورس انرژی

با توجه به قوانین بورس انرژی، فعالیت و معامله در این بازار می‌تواند مزایای متعددی را متوجه فعالان کند. وجود مزایای متعدد، موجب ترغیب اشخاص حقیقی یا حقوقی به سرمایه‌گذاری و سامان‌دهی و نظارت دقیق بر معاملات شده و کارایی بازار را به ‌طور چشمگیری افزایش داده است. مزایای ثبت ‌نام در بورس انرژی و انجام معاملات در آن، شامل موارد زیر هستند:

معافیت معاملاتی

یکی از مهم‌ترین مزایای فعالیت در بورس حامل‌های انرژی، معافیت مالیاتی است که شامل حال کالاهای معامله ‌شده می‌شود. طبق قوانین بورس انرژی، تمام کالاهایی که در این بخش از بازار بورس پذیرفته ‌شده و به فروش می‌رسند، شامل معافیت مالیاتی می‌شوند. به این ترتیب، تمامی کالاها در این بازار با اعمال معافیت 10 درصدی مالیات به فروش می‌رسند.

معافیت از تشریفات مناقصه و مزایده

همه کالاهای پذیرفته ‌شده در بازارهای بورس کالایی، بر اساس قانون توسعه ابزارهای مالیاتی جدید مشمول معافیت از تشریفاتی مانند مناقصه و مزایده می‌شوند. به این ترتیب، خرید و فروش کالاهای موجود در این لیست، نیازی به برگزاری مناقصه و مزایده و فروش از طریق وزارتخانه‌ها، نهادهای دولتی و سازمان‌های عمومی و اجرایی نخواهند داشت.

امکان بازاریابی کالاها

حضور در بازار بورس می‌تواند روش مطلوبی برای بازاریابی و عرضه کالاهای پذیرفته ‌شده در بورس در رینگ داخلی و بین‌المللی باشد. در این راستا، کارگزاری‌ها و پلتفرم‌های مختلف معاملاتی می‌توانند اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی لازم را انجام داده و زمینه لازم برای عرضه کالاها در سطوح مختلف را ایجاد کنند.

تأمین مالی و پوشش ریسک

سرمایه موردنیاز سازمان‌ها و شرکت‌های عرضه‌کننده عضو بازار بورس از این طریق میسر می‌شود. در بازار مشتقات این امکان برای عرضه‌کنندگان میسر می‌شود که با چاپ و انتشار اوراق بهادار به جذب سرمایه و بودجه موردنیاز خود بپردازند. به این ترتیب، با استفاده از ابزارهای مختلف مالی می‌توان در بورس حامل‌های انرژی موفق به تأمین مالی شد. پوشش ریسک نیز در این بازارها با استفاده از ابزارهای مالی میسر می‌شود. به این صورت که خریداران می‌توانند قراردادهای اختیار خرید و فروش را خریداری کرده و مبلغ آن را پرداخت کنند. در نتیجه، از دارایی پایه و سرمایه خود در برابر نوسانات قیمت محافظت می‌کنند.

مدیریت ریسک

یکی دیگر از مزایای ثبت ‌نام در بورس انرژی، امکان مدیریت ریسک برای عرضه‌کننده‌ها و خریداران این بازار با استفاده از ابزارهای مالی و قوانین بورس انرژی است. با توجه به چهارچوب‌ها و قوانین حاکم بر بورس، ریسک عملی نشدن تعهدات به ‌شدت کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب، اعتماد طرفین افزایش ‌یافته و تمایل به فعالیت در بورس حامل‌های انرژی افزایش پیدا می‌کند.
فعالیت در رأس یک شرکت بزرگ می‌تواند ریسک اقتصادی بزرگی را متوجه سهامداران و مدیران آن شرکت کند. حضور در بازار بورس می‌تواند امکان مدیریت ریسک را برای این اشخاص ایجاد کند. این امر باوجود خریدارانی که روحیه ریسک‌پذیری بالایی دارند میسر می‌شود. 

از جهت دیگر، امکان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مختلف و ایجاد تنوع برای خریداران ایجاد شده است. به این ترتیب، ضرر ناشی از یک سرمایه‌گذاری توسط سود ناشی از موارد دیگر جبران می‌شود و ریسک‌‌ها در این زمینه کاهش پیدا می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید، امکان مدیریت ریسک با تنوع در سرمایه‌گذاری از جمله خصوصیت‌های فعالیت در بازارهای مختلف بورس، ازجمله بورس انرژی به شمار می‌آید.

وجود چهارچوب منظم

تمامی امور شامل ثبت‌ نام در بورس انرژی، پذیرش، خرید و فروش، سپرده‌گذاری، تسویه ‌حساب، تحول کالاها، پرداخت و... در چارچوبی مشخص و منظم انجام می‌گیرند و نظارت دقیق بر آن‌ها حاکم است. به این ترتیب، امکان تخلف و میزان ریسک معاملات به‌ طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.

قرارداد استاندارد

وجود قراردادهای استاندارد بورس حامل‌های انرژی از جمله مزایای مضاعف بر مزیت فعالیت در بخش‌های دیگر بورس است که شامل حال فعالان بورس حامل‌های انرژی می‌شود. انجام معاملات بر اساس استانداردها می‌تواند کیفیت کالاهای خرید و فروش شده در این بازار را تضمین کند.

کاهش هزینه‌ها

با حضور در این بازار بورس و معامله با بهره‌گیری از واسطه‌ای مانند شرکت بورس انرژی ایران، بخشی از هزینه‌های اضافی و سربار مانند هزینه حمل‌ و نقل، بازاریابی و عقد قرارداد کاهش پیدا می‌کند. کاهش هزینه‌های معامله همچنین در افزایش تمایل به آموزش بورس انرژی و فعالیت در این بازار مؤثر است.

تأمین کالای موردنیاز مصرف‌کنندگان

با وجود بورس حامل‌های انرژی، کالاهای موردنیاز مصرف‌کنندگان توسط کارکردهای شفاف و عادلانه این بازار تأمین می‌شوند. این کالاها به ‌صورت تضمینی دریافت می‌شوند و به‌صورت هم‌زمان، تسویه روزانه انجام می‌گیرد.

اهداف بورس انرژی

همان‌طور که بیان شد، هدف اصلی تأسیس بورس چهارم، ایجاد یک بازار کارآمد و شفاف با کارایی و رقابت‌پذیری بالا به منظور کشف قیمت و رفع انحصار کالاهای حامل انرژی بوده است. از جمله اهداف دیگر تأسیس این شرکت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش مداوم ورود سرمایه انسانی و بهبود منابع فیزیکی 

• ارزش‌آفرینی و اطمینان از تأمین منفعت سرمایه‌گذاران و سهامداران

• افزایش و حفظ سلامت بازار و کشف قیمت با شفافیت بالا با بهره‌گیری از روش‌های کارآمد 

• افزایش گستره تعامل و همکاری کارآمد با نهادهای فعال در بخش‌های مختلف بازار مالی کشور

• طراحی و انتشار ابزارهای مالی نوین و کالاهای جدید با در نظر داشتن نیازهای طرفین معامله در این بازار

• روشن‌سازی، تثبیت و ارتقاء جایگاه و بهبود عملکرد بورس حامل‌های انرژی برای خریداران و عرضه‌کنندگان این بازار

انواع بازار در بورس انرژی

بورس حامل‌های انرژی شامل سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی است که هر یک از آن‌ها، چند تابلو را شامل می‌شود. این نوع دسته‌بندی بر اساس نوع معامله، ساعت‌های معاملاتی و کالاها انجام می‌گیرد.

1. بازار فیزیکی

در بازار فیزیکی، در واقع خود کالاهای قرار گرفته در لیست پذیرفته‌ شده‌های بورس خرید و فروش می‌شوند. نحوه معامله هر یک از کالاها در بازار فیزیکی بورس انرژی با یکدیگر متفاوت است. با وجود اینکه آشنایی با جزئیات نحوه معامله هر یک از حامل‌های انرژی برای اشخاص حقیقی الزامی نیست، اما شما می‌توانید از طریق آموزش بورس انرژی با آن‌ها آشنا شوید.
در این میان، تمامی معاملات به واسطه کارگزاری‌ها انجام می‌شوند. بازار فیزیکی به‌طورکلی 3 تابلو معاملاتی نفت و گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی را شامل می‌شود.
دریافت موافقت پذیرش کالا در این بازار، معمولاً طی 37 روز بعد از ارسال درخواست پذیرش، مدارک و مستندات به بورس انجام می‌پذیرد. در صورت کامل بودن مدارک ارسال ‌شده و ثبت آن‌ها در بورس، کالاها به دو دسته کالای اصلی و مشابه تقسیم می‌شوند. یک ماه پس از ثبت درخواست، کالاهای اصلی به هیئت پذیرش بورس و کالاهای مشابه به کمیته عرضه بورس انرژی ارسال می‌شوند. در صورت کامل بودن مدارک، تنها یک هفته پس از ارسال می‌توانید از موافقت یا عدم موافقت با درخواست پذیرش کالا اطلاع پیدا کنید.

2. بازار مشتقه

برخلاف بازار فیزیکی که خود کالا در آن مورد معامله قرار می‌گیرد، در بازار مشتقه بورس انرژی ایران اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای ذکر شده خرید و فروش می‌شوند. این معاملات معمولاً با استفاده از ابزارهای مالی و قراردادهای ویژه‌ای مانند «قرارداد سلف موازی»، «قرارداد آتی» و «قرارداد اختیار معامله» انجام می‌شوند. تمام این قراردادها و معاملات در بازارهای اینترنتی و به‌صورت کاملاً الکترونیکی انجام می‌پذیرند. 
در قرارداد سلف موازی، دارایی پایه مشخص می‌شود. دارایی پایه در واقع نوعی ابزار مالی مانند سهام و ارز است که به عنوان تعیین‌کننده ارزش ابزار مشتقه شناخته می‌شود. بر اساس قرارداد سلف موازی، بخش معینی از دارایی پایه به فروش می‌رسد. وجه قرارداد در هنگام معامله و بر اساس زمان‌بندی ذکر شده در مشخصات قرارداد پرداخت می‌شود. همچنین با پایان موعد سررسید، دارایی پایه تحویل داده می‌شود. این قرارداد طی دوره معاملاتی قابل ‌فروش و معامله است.
قرارداد آتی در واقع توافقی میان خریدار و فروشنده‌ای است که بر اساس آن، کالاهایی مشخص در زمان معین و به قیمت فعلی معین به دست خریدار می‌رسند. برای کاهش ریسک، عدم عملی کردن تعهد طرفین، مبلغی تحت عنوان وجه تضمین مشخص ‌شده و با در نظر داشتن تغییر و نوسانات قیمت آتی آن کالاها، تعدیل می‌شود. وجه تضمین نزد اتاق پایاپای حفظ می‌شود و از طرفین معامله وکالت دارد تا وجه مذکور را با توجه به تغییرات قیمت در اختیار آن‌ها قرار دهد. در پایان سررسید، تسویه کامل انجام می‌گیرد.

قرارداد اختیار معامله ممکن است به شکل اختیار خرید یا فروش باشد. طی این قرارداد، فروشنده تعهد می‌دهد که بخش معینی از دارایی پایه را در صورت درخواست خریدار معامله کند. فروشنده در مقابل مبلغی که از خریدار دریافت کرده است را به عنوان وجه تضمینی نزد کارگزار یا اتاق پایاپای قرار می‌دهد. طرفین معامله در ازای مبلغی مشخص و واگذاری اختیار یا تعهد خود به فرد دیگر، اجازه خروج از قرارداد را پیدا می‌کنند.
پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا یا همان قراردادهای ویژه بازار مشتقه به پیشنهاد بورس، توسط هیئت پذیرش تصویب می‌شود. دارایی پایه از میان کالاهای قرار گرفته در لیست پذیرفته‌ شده‌های بورس حامل‌های انرژی یا ازجمله کالاهایی با بازار نقدی مطلوب برگزیده می‌شود. همچنین بسته به تشخیص هیئت پذیرش، این دارایی پایه باید امکان تحویل فیزیکی داشته باشد، محدودیت قانونی مؤثری شامل نقل‌ و انتقال آن نشود و یک مرجع قیمتی روزانه قابل‌ اتکا برای بازار نقدی آن وجود داشته باشد. 

3. بازار فرعی

این بازار مربوط به معاملات کالاهای تک محموله‌ای است که هر نوبت عرضه آن‌ها نیازمند ارسال درخواست جداگانه و اخذ موافقت کمیته عرضه خواهد بود. این درخواست ابتدا به واسطه مشاور پذیرش به بورس ارسال‌ شده و در صورت کامل بودن مدارک، به کمیته عرضه منتقل می‌شود.

مقاله مرتبط: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس

افراد مجاز به معامله در بازار بورس انرژی

به‌طورکلی، امکان دریافت کد و ثبت خرید برای تمامی اشخاص حقوقی در بازارهای داخلی (هردو بازار برق و فیزیکی) امکان‌پذیر است. این در حالی است که در  بازارهای بین‌المللی، حق خرید به اشخاص حقوقی و حقیقی با شرایط ویژه تعلق می‌گیرد. بسته به نوع بازار، افرادِ مجاز به معامله تفاوت خواهند داشت:

خریدا ران مجاز به معامله بازار فیزیکی

• رینگ داخلی: اشخاص حقوقی دارای پروانه بهره‌برداری مرتبط

• رینگ بین‌المللی: اشخاص حقوقی تولیدی و بازرگانی داخل یا خارج از ایران

خریداران مجاز به معامله بازار برق

• بازار مصرف‌کنندگان بزرگ برق: همه مصرف‌کنندگان برق بالای 5 مگاوات در ساعت

• بازار عمده‌فروشی برق: شرکت‌های توزیع برق و همچنین شرکت‌های خرده‌فروشی برق

عرضه‌کننده عمده در بورس انرژی ایران

عرضه‌کنندگان عمده بازار بورس انرژی ایران شامل 29 شرکت زیر هستند:

نحوه ثبت ‌نام در بورس انرژی

برای معامله در بازار بورس چه به ‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم، ابتدا نیاز است نام و مدارک شناسایی شما در بورس اوراق بهادار ثبت شوند. برای ثبت ‌نام می‌توانید به شخصه اقدام کرده و در نهایت کد بورسی را دریافت کنید؛ همچنین می‌توانید این امور را به واسطه افراد با تجربه مانند کارشناسان اقتصادی انجام دهید. برای ثبت‌ نام در بورس انرژی، در قدم اول باید در سامانه سجام ثبت‌ نام کنید. 

سامانه سجام به منظور ایجاد سامانه‌ای فراگیر، یکپارچه و بهبود و تسریع ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران راه‌اندازی شده است و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار تهران فعالیت می‌کند. برای ثبت‌ نام در سامانه سجام یا سامانه جامع اطلاعات مشتریان باید اطلاعات هویتی موجود در کارت شناسایی، شناسنامه و وارد کردن اطلاعات کامل مانند شماره تلفن همراه، شغل و کد پستی را وارد کنید. پس از طی کردن این مراحل، یک کد رهگیری 10 رقمی به شماره تلفن همراهی که در سامانه ثبت کرده‌اید فرستاده می‌شود که باید آن را تا مرحله احراز هویت نگه دارید. در مرحله بعد، باید برای دریافت کد بورسی یا همان کد معاملاتی اقدام کنید.

توجه داشته باشید که برای شروع معاملات در بازار بورس انرژی ایران، دریافت کد معاملاتی مخصوص بازار موردنظر شما الزامی است. این معاملات تنها به واسطه کارگزاری‌هایی میسر می‌شوند که برای فعالیت در بورس حامل‌های انرژی، مجوز داشته باشند.

بیشتر بخوانید: سجام چیست

نحوه دریافت کد معاملاتی در بازارهای مختلف بورس انرژی

لازم به ذکر است که تنها افراد واجد شرایط می‌توانند کد معاملاتی بورس حامل‌های انرژی را دریافت کنند و در این بازار به خرید و فروش بپردازند. به همین منظور، اشخاص حقوقی فاقد پروانه بهره‌برداری مجاز به خرید از بازار فیزیکی نخواهند بود. متقاضیان معامله در حوزه برق نیز برای دریافت کد معاملاتی، ابتدا باید به شرکت مدیریت برق مراجعه کرده و معرفی‌نامه بگیرند. مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی هر بازار ممکن است متفاوت باشد. 

مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی بازار فیزیکی

1. شرکت‌نامه

2. اساسنامه و شناسه ملی

3. پر کردن برگه احراز هویت

4. فرم درخواست کد اشخاص حقوقی

5. آگهی تغییرات مدیران و صاحبان امضاء

6. مدارک و مجوزها در مورد فعالیت مشتری

7. آگهی روزنامه در خصوص تأسیس و آخرین تغییرات شرکت

مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی بازار برق

1. شرکت‌نامه

2. بیانیه ریسک

3. پر کردن برگه احراز هویت

4. اساسنامه و شناسه ملی

5. فرم درخواست کد اشخاص حقوقی

6. فرم معرفی اطلاعات حساب مشتری

7. مدارک و مجوزها در خصوص فعالیت مشتری

8. آگهی تغییرات مدیران و صاحبان امضای مجاز

9. آگهی روزنامه در خصوص تأسیس و آخرین تغییرات شرکت

10. اصل یا کپی برابر اصل کارت ملی و شناسنامه صاحبان امضا

به منظور دریافت کد معاملاتی، ابتدا باید فرم‌های احراز هویت، درخواست کد مشتریان و بیانیه ریسک را تکمیل کرده و به همراه سایر مدارک ذکرشده برای معامله در بازار موردنظر، برای کارگزاری موردنظر خود ارسال کنید. در حال حاضر، 40 کارگزاری رسمی دارای مجوز فعالیت در بورس انرژی ایران هستند که می‌توانید با انتخاب یکی از آن‌ها، کد معاملاتی خود را دریافت کنید. با دریافت نام کاربری (User name) و رمزی (Password) که در اختیار شما قرار می‌گیرد، می‌توانید وارد سیستم معاملات الکترونیک شوید

بیشتر بخوانید: کد بورسی چیست

نحوه انجام معاملات در بورس انرژی

آموزش بورس انرژی از جمله الزامات معامله در این بازار به شمار می‌آید؛ زیرا فرآیند معامله در دو بازار برق و فیزیکی متفاوت است. برای درک بهتر این مفهوم، لازم است بدانید که معامله در بازار برق تنها در صورت شارژ شدن توزیع برق و عرضه نیروگاه‌ها به شکل حراج چند قیمتی انجام می‌گیرد و امکان معامله تنها در ساعت‌های مشخصی از روز وجود دارد. برخلاف بازار برق، خرید و فروش در بازار فیزیکی در هر ساعتی از روز امکان‌پذیر است و شرایط معامله در هرروز، در شرح عرضه، مختص به همان روز اعلام می‌شود. فرآیند این معاملات بسته به نوع بازار به شکل زیر است:

فرآیند معامله در بازار فیزیکی بورس حامل‌های انرژی

همان‌طور که بیان شد، معاملات در بازار فیزیکی در زمان مشخصی انجام نشده و شرایط معامله در همان روز عرضه مشخص می‌شود. طی این فرآیند، ابتدا نیاز است 10 درصد ارزش معامله تا پیش از انجام معامله برای خریدار به ‌حساب سپرده‌گذاری با کد شناسه کارگزاری واریز شود. شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بعد از کسر هزینه‌ها، وجه کالای مورد معامله را به عرضه‌کننده پرداخت می‌کند. در این میان، پرداخت باقی ‌مانده وجه معامله همراه با مبلغ مالیات بر ارزش ‌افزوده به منظور تسویه انجام ‌گرفته است. تحویل کالای حامل انرژی توسط توزیع‌کننده به خریدار در زمان از پیش تعیین‌شده به عنوان آخرین مرحله معامله موردنظر انجام می‌گیرد.

فرآیند معامله در بازار برق بورس حامل‌های انرژی

قوانین بورس انرژی در بازار برق و فرآیند معامله کالاها در آن متفاوت با بازار فیزیکی است. خریداران تنها در ساعت‌های محدودی از روز می‌توانند به سیستم معاملاتی دسترسی پیداکرده و سفارش خود را ثبت و تصحیح کنند. این معاملات به ‌صورت روزانه و در صورت شارژ توزیع برق نیروگاه‌ها و به‌صورت حراج چند قیمتی انجام می‌شوند. از ساعت 9:30 تا 10:00 صبح هر روز می‌توانید فرم خرید خود را تکمیل کرده و برای فروشنده ارسال کنید. ارسال و ثبت سفارش شما در سیستم معاملات توسط کارگزار رسمی شما انجام می‌گیرد. در مرحله بعدی، بین ساعت‌های 10:00 تا 12:00 همان روز می‌توانید اصلاحات قیمتی و حجمی را در سفارش خود اعمال کنید.

کارمزدها در بورس انرژی

بر اساس قوانین بورس انرژی، تمامی معاملات بازار بورس انرژی ایران شامل کارمزد می‌شوند. لازم به ذکر است که در صورت عدم صدور حواله خرید در زمان مقرر، قرارداد باطل ‌شده و پرداخت کارمزد و خسارت الزامی از جانب فروشنده است. این خسارت، کارمزد طرفین معامله و 5 درصد از مبلغ معامله را شامل می‌شود و پرداخت آن به ‌حساب سپرده‌گذاری مرکزی باید در کمتر از یک روز بعد از اعلام، انجام شود. لازم به ذکر است که کارمزد مورد بحث، از کارمزدهای شرکت بورس انرژی، کارگزار طرفین معامله و کارمزد سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل می‌شود. طبق آخرین مصوبه، کارمزد معاملات بورس حامل‌های انرژی به شرح زیر است:

قوانین بورس انرژی

به منظور فعالیت و معامله در این بازار، آشنایی با بورس انرژی و قوانین حاکم بر آن الزامی است. در همین راستا، لازم است پیش از اقدام به معامله، قوانین زیر را به‌خوبی مطالعه کنید:

• قانون تجارت

• قانون اصل 44

• قانون مبارزه با پول‌شویی

• قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت

• قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی

• قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران

• میزان پیش‌پرداخت در عرضه رینگ‌های داخلی تابلوی برق بازار فیزیکی بورس انرژی ایران

سخن پایانی

سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف بورس می‌تواند مزایای متعددی برای شما داشته باشد. بااین‌حال، آشنایی کامل با قوانین، ابزارهای مالی، فرآیندهای معاملاتی و... از جمله الزامات تداوم حضور شما و بازدهی مثبت سرمایه‌گذاری در بورس به شمار می‌آید. ثبت ‌نام در بورس انرژی و معامله در این فضای رقابتی نیز می‌تواند شما را به یکی از ذینفعان این بازار تبدیل کند؛ اما به عنوان یک شخص حقوقی، آموزش بورس انرژی و نحوه معامله در این محیط برای شما الزامی است.

این بورس از سه بازار مشتقه، فیزیکی و فرعی تشکیل ‌شده است که هر یک از آن‌ها فرآیندهای پذیرش و معامله مختص به خود را دارند. کد معاملاتی موردنیاز برای بازارهای مختلف، متفاوت هستند و به مدارک مشخص و متفاوتی جهت صدور آن‌ها نیاز است. معاملات انجام شده در بازار فیزیکی از قراردادهای نقدی، نسیه، سلف و کشف پریمیوم بهره می‌گیرند و در معاملات بازار مشتقه از سه قرارداد آتی، سلف موازی و قرارداد اختیار معامله استفاده می‌شود. شما می‌توانید با بهره‌گیری از اطلاعات آورده شده در این مطلب، آگاهی خود را در جهت آشنایی با بورس انرژی و فعالیت مؤثر و سازنده افزایش دهید.