ریسک اعتباری✔️ریسک نکول چیست؟مزایا و معایب

ریسک نکول یکی از ریسک‌های موجود در بازار سرمایه است که در صورت کنترل نشدن، آسیب‌رسان خواهد بود. در بازارهای سرمایه مانند بورس و بانک، ریسک‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها همین نوع از ریسک است که با نام ریسک اعتباری Credit Risk نیز شناخته می‌شود. این ریسک براثر عدم پرداخت وجه یا برات در زمان مقرر به وجود می‌آید.

در ادامه، با مفهوم این ریسک به ‌صورت جامع و تخصصی آشنا خواهید شد. بنابراین اگر می‌خواهید بدانید نکول چیست ادامه مطلب را از دست ندهید.

ریسک نکول یا ریسک اعتباری چیست؟

ریسک نکول در زبان فارسی به معنای خودداری کردن است و در بازار سرمایه، زمانی از آن استفاده می‌شود که فرد قادر به پرداخت اقساط، حواله و برات نباشد. این ریسک قدمت زیادی داشته و از اصطلاحاتی است که از گذشته‌های دور تا به امروز مورد استفاده عموم قرار می‌گیرد. به این‌ ترتیب، هرگونه سهل‌انگاری در برابر پرداخت پول و سود آن به ‌منزله نکول شدن است. حال اینکه چرا شرکت یا فرد به پرداخت مبلغ توافق شده در قرارداد اقدام نمی‌کند دلایل مختلفی دارد. برخی از دلایل پدیدآورنده ریسک نکول عبارت است از بروز اتفاقات پیش‌بینی ‌نشده مانند سیل، زلزله و آسیب‌های مختلف که باعث ضرر مالی می‌شود و همین‌طور افزایش نرخ بهره که باعث کاهش قدرت پرداخت افراد می‌شود.

مثالی مفهومی برای درک ریسک نکول

دریافت وام از بانک یکی از مثال‌هایی است که باعث درک بیشتر شما از ریسک نکول می‌شود. فرض کنید شخصی به بانک مراجعه کرده و یک وام دریافت می‌کند. در صورتی ‌که شخص توان پرداخت اقساط خود را نداشته باشد ریسک اعتباری پدید می‌آید یا اینکه شخصی را در نظر بگیرید که از شما پول قرض می‌گیرد. در این حالت، احتمال اینکه فرد نتواند قرض خود را پرداخت کند زیاد است.

مهم‌ترین ریسک نهادهای پولی و مالی

نکول یکی از مهم‌‌ترین ریسک نهادهای پولی و مالی است. دلیل اهمیت این ریسک تأثیرگذاری بالای مشتریان بر بازار است به‌ گونه‌ای که حتی اگر 2 نفر پدیدآورنده ریسک نکول باشند و حواله یا برات خود را نپردازند شرکت با مشکل نقدینگی مواجه شده و در روند کاری‌اش اختلال ایجاد می‌شود. بنابراین این ریسک را باید جدی گرفت و مانند بانک‌های خصوصی و دولتی عمل کرد تا آسیب قابل ‌توجهی به شرکت وارد نشود. بانک‌های حرفه‌ای بدون دریافت ضامن یا مسدود کردن سپرده اقدام به پرداخت وجه نمی‌کنند که این کار از بروز نکول جلوگیری می‌کند. بنابراین جهت بستن قرارداد باید تمام جوانب کار را در نظر گرفت و در صورتی قرارداد را منعقد کرد که از طرف مقابل اطمینان کامل داشت.

بررسی ریسک اعتباری در اوراق مالی دولتی

با بررسی ریسک نکول در اوراق مالی دولتی همراه ما باشید. این ریسک اعتباری در اوراق مالی دولتی قابل ‌محاسبه است. توجه داشته باشید که تعداد اوراق مالی دولتی در ایران زیاد است و برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• اوراق صکوک

• اوراق مشارکت

• اوراق مرابحه

• اسناد خزانه اسلامی

• اوراق تسویه خزانه اسلامی

در روند معاملات و بازپرداخت‌های این اوراق‌های نام ‌برده، نظارت دقیقی از سوی نهادهای دولتی صورت می‌گیرد. در واقع، دولت موظف است برای این اوراق دولتی یک برنامه ۵ ساله ششم توسعه به مجلس ارائه دهد و در صورتی ‌که مجلس با این قانون موافقت کند طرح به شورای نگهبان ارجاع داده می‌شود تا این شورا نیز نحوه خرید و فروش و بازپرداخت اوراق را بررسی کرده و آن را تأیید یا رد کند. ضمن اینکه کارشناسان با توجه به آمار بانک مرکزی و بودجه تأیید شده سالانه کشور می‌توانند ریسک اعتباری اوراق مالی دولتی را تخمین بزنند.

بررسی ریسک نکول در بازار سرمایه

در بازار سرمایه شاهد ریسک‌های مختلفی هستیم که یکی از مهم‌ترین آن‌ها همین نوع ریسک است. در دهه اخیر، بازار سرمایه به یک مکان برای کسب درآمد تبدیل ‌شده است به همین خاطر باید ریسک‌های مختلف به عموم مردم آموزش داده شود تا آن‌ها انتخاب‌های بهتری داشته باشند. برای مشاهده ریسک اعتباری یا نکول باید به موارد زیر توجه داشته باشید:

• ریسک نکول Probability of Default که قابل‌ مشاهده در قسمت مدیریت مالی است و به ‌صورت نماد PD به نمایش گذاشته‌ شده است.

• ریسک سرمایه در معرض خطر Exposure of Default که به‌ صورت نماد EAD به نمایش گذاشته‌ شده است.

• زیان ناشی از ریسک Loss Given Default که به ‌صورت نماد LGD به نمایش گذاشته ‌شده است.

عوامل تأثیرگذار بر ریسک نکول

در ادامه مهترین عوامل موثر بر این ریسک را آورده‌ایم:

• اخبار منفی از عملکرد شرکت‌های دولتی

• اعلام ورشکستگی شرکت‌ها و مراکز تولیدی

• اعمال تغییرات در بخش‌های اصلی بازار سرمایه

• بیشتر شدن تعداد رقبا و احساس ترس بابت از دست رفتن سرمایه

• بالا رفتن نرخ ارز

• بالا رفتن نرخ بهره بانکی

• بالا رفتن نرخ دستمزدهای کارکنان

• رکود در بازار فلزات باارزش

• رکود در بازار جهانی نفت و گاز

• جلوگیری از معافیت‌های مالیاتی

• تغییرات در کسب ‌وکار

• بحران‌های سیاسی

• اعتصاب‌های کارگری

مدیریت ریسک اعتباری

این قسمت، به تشریح مدیریت ریسک اعتباری اختصاص ‌یافته است. اعتبار یعنی اینکه در آینده مبلغ توافق شده پرداخت شود و در صورت عدم پرداخت آن، ریسک اعتباری شکل می‌گیرد که بایستی آن را مدیریت کرد. نهادهایی که ارائه‌‌دهنده تسهیلات مختلف هستند با اعمال قوانینی از بروز این ریسک جلوگیری می‌کنند. برای نمونه، با ارزیابی شرایط  مالی طرف مقابل قرارداد و اعمال محدودیت‌هایی تلاش می‌شود تا این ریسک تا حد ممکن مدیریت شود.

نحوه برآورد ریسک اعتباری

نحوه برآورد ریسک اعتباری یا نکول این‌گونه است که در یک مقطع مثلاً ۳ ماهه مجموع جبری اقساط پرداخت‌ نشده حساب‌ شده و بعد آن را به مجموع وام‌های همان دوره تقسیم می‌کنند که البته این نحوه برآورد بیشتر در صنایع صورت می‌گیرد. برای به دست آوردن برآورد دقیق ریسک نکول بایستی از نرم‌افزارهای قدرتمند مانند Matlab استفاده شود. ضمن اینکه، محاسبه این برآورد کمی سخت و پیچیده است و معمولاً توسط اقتصاددان‌های باتجربه و کارشناس‌های این حوزه صورت می‌گیرد.