کال مارجین چیست و چه فعل‌وانفعالاتی در صورت کال مارجین شدن در بازار رخ خواهد داد؟ در بازارهای مالی اصطلاحات مختلفی را می‌توان مشاهده کرد که کاربران حرفه‌ای باید حتماً با معنی و مفهوم آن‌ها آشنا باشند. در غیر این صورت روند معاملات آن‌ها با چالش‌هایی روبرو خواهد شد. عدم آشنایی با این اصطلاحات حتی می‌تواند باعث از بین رفتن بسیاری از سرمایه‌های کاربران نیز شود. در این مقاله با شما همراه هستیم تا یکی از مهم‌ترین اطلاعات و مفاهیم مربوط به بازارهای مالی و بازار بورس ایران را بررسی کرده و ارزیابی نماییم.
کال مارجین به چه معناست (Call Margin)
کال مارجین به چه معناست و در کدام بازارها استفاده می‌شود؟ قبل از اینکه به تعریف این اصطلاح در بازار بپردازیم، نیاز است تا معنی تحت‌اللفظی آن را با شما در میان بگذاریم.
کال مارجین که در برخی مواقع از عبارت مارجین کال نیز به‌جای آن استفاده می‌شود، یک عبارت انگلیسی است که از بازارهای مالی بزرگ در دنیا وارد بازار بورس ایران نیز شده است. مارجین در این اصطلاح به‌نوعی به موجودی پول در حساب هر تریدر و معامله‌گر اشاره دارد. عبارت Call Margin به معنی اخطار کسری موجودی است.
اصطلاح Call Margin در معتبرترین و بزرگ‌ترین بازارهای مالی در دنیا اعم از بازارهای بورس و بازار فارکس کاربرد دارد. از این مفهوم در بازار آتی بورس ایران نیز استفاده‌شده و کاربرانی که در حال معامله در این بازار هستند، می‌بایست با مفهوم آن آشنا باشند.
اشاره کردیم که کال مارجین به چه معناست و در چه بازارهایی کاربرد دارد. اما لازم است تا تعریف دقیق آن را نیز با شما در میان بگذاریم. این اصطلاح با توجه به وجود اهرم در برخی از بازارهای مالی مانند بازار آتی و بازار فارکس تعریف شده است. درواقع در هر بازاری که در آن از اهرم برای افزایش سرمایه کاربران برای معاملات استفاده شود، Call Margin نیز کاربرد خواهد داشت.
ضریب اهرمی درواقع ابزاری است که به کاربر اجازه معامله چند برابری نسبت به سرمایه اولیه خود را می‌دهد. به‌عنوان‌مثال با ضریب اهرمی 10 شما می‌توانید 10 برابر سرمایه اولیه در دسترس خود وارد معامله شوید.
وقتی معاملات شما در بازار وارد ضرر شده و دارایی و وجه اولیه شما در حال کسر است، افت سرمایه تا حدی امکان‌پذیر خواهد بود. بعد از رسیدن به حد در نظر گرفته شده برای افت سرمایه اولیه که بسته به نوع بازار و کارگزار می‌تواند متفاوت باشد، معامله‌گر کال مارجین شده و اخطار کسری بودجه برای وی ارسال می‌شود. این اخطار به این معنا است که کاربر دیگر بودجه لازم برای باز ماندن معامله موردنظر را نداشته و هر چه زودتر باید اقدامات لازم برای آن را انجام دهد.
کال مارجین در بورس چیست
کال مارجین در بورس چیست و چگونه تعریف می‌شود؟ کاربرانی که به دنبال معامله در بازار آتی هستند، در ابتدا باید مبلغی را به‌حساب کاربری خود در نزد کارگزار واریز نمایند. برای انجام معاملات در بازار یک حداقل وجهی در نظر گرفته می‌شود که با عنوان وجه تضمین اولیه شناخته می‌شود. کاربر برای انجام معامله در بازار آتی حداقل با این مقدار پول را در حساب خود داشته باشد، در غیر این صورت امکان معامله برای وی وجود نخواهد داشت.
وقتی کاربر اقدام به خرید یا فروش در بازار آتی می‌نماید، مقداری از پول موجود در حساب کاربری وی به‌عنوان هزینه این معامله در حساب کارگزاری بلوکه خواهد شد. بعد از پایان هرروز معاملاتی و تسویه صورت گرفته بسته به روند قیمت کالای موردنظر، مقداری از سرمایه کاربر کاهش پیدا کرده و یا شاهد افزایش سرمایه وی با توجه به نوع معامله برای وی خواهیم بود.
حال اگر روند حرکت قیمت کالای معاملات شده برخلاف جهت پیش‌بینی‌شده توسط کاربر باشد، معامله وارد ضرر می‌شود. این ضرر تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که یا کاربر معامله را ببندد و یا سطح سرمایه وی در حساب کاربری به حدی برسد که امکان ضرر بیشتر برای کاربر وجود ندارد.
میزان نهایت ضرر در بازارهای مالی مختلف با هم متفاوت است اما در بورس کالای ایران معمولاً این میزان 70 درصد وجه تضمین است. به این معنی که وقتی ضرر معامله از 30 درصد وجه تضمین افزایش پیدا کرد، اصطلاحاً حساب کاربری معامله‌گر کال مارجین شده و از سوی کارگذاری اخطار برای برطرف کردن این شرایط به روش‌های مختلف در دسترس ارسال خواهد شد.
وجه تضمین اولیه و حداقل وجه تضمین
برای اینکه مفهوم کال مارجین در بورس ایران را بهتر درک کنید، لازم است تا معنی دو اصطلاح وجه تضمین اولیه و حداقل وجه تضمین را یک‌بار دیگر با شما در میان بگذاریم. سازمان بورس برای انجام معاملات هر کالایی بنا به شرایط مختلف اقدام به معرفی وجه تضمین اولیه می‌نماید.
این مقدار پول به معنی مقدار پولی است که معامله‌گر برای انجام معامله در کالای موردنظر باید در حساب کاربری خود داشته باشد. عملاً در صورت عدم دسترسی به این مقدار پول در حساب کاربری، اماکن ورود به معامله برای خریدوفروش کالای موردنظر برای معامله‌گر وجود نخواهد داشت.
دراین‌بین حداقل وجه تضمین در معاملات بازار بورس آتی به مقدار وجهی اطلاق می‌شود که در صورت رسیدن سرمایه به آن مقدار، حساب کاربری در موقعیت کال مارجین قرار می‌گیرد. این مقدار برای بازار آتی 70 درصد وجه تضمین اولیه در نظر گرفته می‌شود.
فرمول کال مارجین چیست
اما فرمول کال مارجین چیست و محاسبه آن در بورس ایران چگونه خواهد بود؟ برای اینکه آموزش کال مارجین را کامل کرده باشیم، لازم است تا فرمول آن را نیز با شما در میان بگذاریم. فرمول محاسبه Call Margin بسیار ساده است و باکمی دقت شما نیز می‌توانید این شرایط را برای حساب کاربری خود در بورس ایران محاسبه نمایید. برای این منظور باید به روش زیر عمل کنید:
-
قبل از هر چیزی باید حداقل وجه تضمین یا وجه تضمین اولیه برای هر معامله را بدانید.
-
وجه تضمین اولیه را باید برای تمام معاملاتی که در حالت باز دارید، محاسبه کنید.
-
سپس 70 درصد کل این وجه اولیه را محاسبه نمایید.
-
درصورتی‌که مجموع ضرر شما در تمام معاملات به این میزان 70 درصد برسد، حساب شما در مرز کال مارجین قرار گرفته و در این شرایط اخطار Call Margin را دریافت خواهید کرد.
البته در بازارهای مالی بین‌المللی مانند بازار فارکس بسته به نوع کارگزاری معمولاً مارجین لول شرایط مختلفی داشته و همیشه 70 درصد نیست. حتی در برخی از کارگزاری‌های بین‌المللی مارجین لول تا 10 درصد نیز تعیین می‌شود. اما در بورس ایران و در کارگزاری‌ها مارجین لول (درصد ورود حساب کاربر به شرایط Call Margin) 70 درصد وجه تضمین در نظر گرفته شده است.
کال مارجین به زبان ساده با یک مثال
با بیان کال مارجین به زبان ساده و با یک مثال با شما همراه هستیم تا این مفهوم را به‌صورت کامل و جامع به شما آموخته باشیم. دقت کنید که این روش بسیار ساده را شما می‌توانید برای تمام معاملات خود محاسبه کرده و مراقب شرایط حساب کاربری خود باشید.
فرض کنید شما در حساب کاربری خود 4 معامله باز دارید که وجه تضمین اولیه همه آن‌ها 500 هزار تومان است. به‌این‌ترتیب موجودی حساب شما باید حداقل 4 در 500,000 تومان = 2 میلیون تومان باشد. به این معنی که امکان ورود به تمام این 4 معامله زمانی برای شما فراهم خواهد بود که حداقل 2 میلیون تومان در حساب کاربری خود داشته باشید.
حال نوبت به محاسبه 70 درصد کل وجه تضمین می‌رسد. در این شرایط شما باید 70 درصد کل وجه تضمین یعنی 2 میلیون تومان را محاسبه کنید که برابر با 1400000 تومان خواهد شد. به این معنی که اگر مجموع ضررهای شما در هر 4 معامله به 600 هزار تومان برسد که ارزش سرمایه‌های شما را تا سطح 1400000 تومان کاهش دهد، عملاً حساب کاربری شما Call Margin شده است.
انواع وضعیت حساب در بازار
هم‌چنین باید اشاره کنیم که Call Margin درواقع یکی از انواع وضعیت حساب در بازار معاملات آتی در بورس ایران نیز است. حساب کاربری معامله‌گران در این بازار معمولاً در سه حالت تعریف می‌شود که شناخت آن‌ها برای معامله‌گران در این بازار امری لازم و ضروری است. انواع وضعیت حساب در بازار به شرح زیر است:
-
وضعیت نرمال: وقتی معاملات خود را در بازار باز می‌کنید، در قدم اول مقداری کارمزد از حساب شما کسر خواهد شد. در صورتی مکه معاملات شما درمجموع در شرایط سود قرار بگیرد، به‌نوعی که میزان سرمایه شما از وجه تضمین اولیه بیشتر باشد، اصطلاحاً وضعیت حساب شما با عنوان نرمال تعریف می‌شود.
-
وضعیت درخطر یا At Risk: یکی دیگر از انواع وضعیت حساب معاملاتی در بازار آتی وضعیت ات ریسک است. اگر معاملات شما در بازار در وارد ضرر شود، به‌گونه‌ای که میزان سرمایه شما از وجه تضمین اولیه کمتر اما بیشتر از 70 درصد آن باشد، اصطلاحاً وضعیت حساب شما در حالت ات ریسک قرار دارد.
-
وضعیت کال مارجین: درنهایت درصورتی‌که ضررهای معاملاتی شما به‌گونه‌ای باشد که سرمایه شما در حساب معاملاتی به کمتر از 70 درصد وجه تضمین اولیه برسد، حساب شما وارد حالت کال مارجین خواهد شد. درصورتی‌که سرمایه شما در حساب معاملاتی حتی 1 ریال کمتر از 70 درصد وجه تضمین اولیه شود، این وضعیت برای حساب معاملاتی شما تعریف خواهد شد.
چگونه از کال مارجین شدن با خبر شویم؟
برخی از کاربران با این چالش روبرو هستند که چگونه می‌بایست از وضعیت کال مارجین در حساب کاربری خود مطلع شوند. دقت داشته باشید که بلافاصله بعد از رسیدن حساب کاربری به شرایط Call Margin کارگزاری از طرق مختلف شما را آگاه می‌سازد. ارسال پیام متنی به شماره موبایل، ارسال پیام اخطار در حساب کاربری، ارسال ایمیل و روش‌های ازاین‌دست برای اطلاع‌رسانی رسیدن معاملات به شرایط کال مارجین استفاده می‌شود.
چگونه از وضعیت کال مارجین خارج شویم؟
اما چگونه می‌توانیم از وضعیت Call Margin خارج شویم؟ وقتی حساب معاملاتی وارد وضعیت کال مارجین می‌شود، کاربر می‌توان با سه استراتژی حساب خود را از این شرایط خارج نماید که به شرح زیر هستند:
-
اولین استراتژی واریز مبلغی است که میزان دارایی حساب وی را به حداقل 70 درصد وجه تضمین اولیه برساند. البته شما می‌توانید کمی بیشتر واریز کنید تا دوباره و با اولین ضرر حساب کاربری خود را در شرایط Call Margin مشاهده نکنید.
-
دومین روش برای خروج از وضعیت کال مارجین بستن یک یا چند معامله باز است. بسته به میزان سرمایه شما باید حساب کنید که با بستن کدام معاملات باز می‌توانید وضعیت حساب خود را دوباره به حالت ات ریسک باز گردانید.
-
هم‌چنین کاربران می‌توانند از ترکیب دو روش بالا استفاده نمایند. به این معنی که برای مثال یک یا چند معامله خود را بسته و درعین‌حال مقداری هم پول به‌حساب خود واریز نمایند.
اقدامات کارگزاری در صورت کال مارجین شدن
آشنایی با اقدامات کارگزاری در صورت کال مارجین شدن نیز یکی از نکات بسیار مهمی است که باید به آن نیز اشاره داشته باشیم. در صورت ورود حساب کاربری کاربر به این شرایط کارگزاری اقدامات زیر را انجام می‌دهد:
-
در قدم اول اخطارهای لازم از طرق مختلف برای کاربر ارسال می‌شود. به این معنی که کارگزاری به کاربر اخطار می‌دهد که از روش‌های مختلفی که در بند قبل به آن‌ها اشاره کردیم استفاده نموده و حساب کاربری خود را از شرایط Call Margin خارج سازد.
-
درصورتی‌که کاربر هیچ اقدامی برای خارج کردن حساب کاربری از شرایط Call Margin نکند، کارگزار اقدام به بستن برخی معاملات باز وی در بازار به میزانی که دوباره حساب کاربری وی به حالت ات ریسک وارد شود می‌نماید. بسته به شرایط ممکن است با بستن یک یا چند و حتی همه معاملات باز چنین وضعیتی در حساب کاربری معامله‌گر رقم بخورد که کارگزاری برای آن اقدام خواهد نمود.
ترفندهای دور ماندن از کال مارجین شدن در بازار بورس
اما چگونه می‌توانید حساب معاملاتی خود را در بازار بورس از وضعیت کال مارجین دور نگه‌داریم؟ ترفندهای زیر می‌توانند شما را از این شرایط دور نگه‌دارند:
-
استفاده از اهرم معاملاتی پایین‌تر یکی از این ترفندها است. هرچقدر اهرم معاملاتی شما کمتر باشد، خطر وارد شدن حساب معاملاتی به وضعیت Call Margin نیز کمتر خواهد بود.
-
استفاده از سیستم مدیریت سرمایه دقیق و عالی نیز می‌تواند یک روش ایده‌آل برای دور ماندن از این شرایط باشد. با سیستم مدیریت سرمایه می‌توانید حجم معاملاتی بهینه‌ای را انتخاب کرده و در هرلحظه درصد کمی از سرمایه‌های خود را وارد معامله کنید.
-
هم‌چنین هرچقدر مقدار پول اولیه موجود در حساب کاربری شما بیشتر باشد، امکان ورود به وضعیت Call Margin برای حساب کاربری شما با احتمال کمتری وجود خواهد داشت.
-
استفاده از حد ضررهای منطقی یکی دیگر از روش‌هایی است که می‌توانید در این را ه شما را یاری رساند.
نکاتی درباره کال مارجین و مزیت‌های آن
در انتها باید چند نکته بسیار مهم درباره کال مارجین را نیز با شما در میان بگذاریم که دقت به آن‌ها برای معاملات هر چه بهتر لازم خواهد بود.
-
کال مارجین هرچند ازنظر روانشناسی ممکن است روی روحیه معامله‌گر تأثیر منفی داشته باشد، اما درواقع ترفندی است که مانع از ضررهای خیلی بیشتر برای کاربر می‌شود. ازاین‌رو وجود آن چندان هم بی‌اهمیت و خالی از لطف نیست.
-
هرچقدر سطح مارجین لول در نظر گرفته شده در کارگزاری‌ها بیشتر باشد، احتمال ضررهای بیشتر برای کاربر وجود خواهد داشت. به‌عنوان‌مثال اگر سطح مارجین لول از 70 درصد به 50 درصد کاهش پیدا کند، هرچند معامله‌گر دیرتر کال مارجین خواهد شد، اما کال مارجین شدن در این شرایط با ضرر بیشتری همراه خواهد بود.
جمع‌بندی
با آموزش کال مارجین و نکات مختلف مربوط به آن در بازار بورس ایران و بازارهای بین‌المللی با شما همراه بودیم. شناخت این اصطلاح و ترفندهای مختلف مربوط به آن برای تمام معامله‌گران حرفه‌ای لازم است. با مطالعه این مقاله اکنون شما می‌توانید مدیریت بهتری نسبت به حساب کاربری خود در بازار آتی و سایر بازارهای مالی داشته باشید. اتفاقی که درنهایت به نفع شما تمام شده و از وارد کردن حساب شما به ضررهای بزرگ ممانعت خواهد کرد.
